یوشکا فیشر در ابتدا تصریح کرد که در آن زمان سه کشور اروپایی انگلیس و فرانسه و آلمان هیچ گاه حق مسلم ایران را نقض نکرده و در همان نخستین نامه ای که به ایران نوشتند که منجر به مذاکرات اکتبر ۲۰۰۳ در سعدآباد شد، دستیابی ایران به فناوری صلح آمیز هسته ای را به رسمیت شناختند اما چند عامل در آن زمان انگیزه اصلی سه کشور اروپایی برای کنترل پرونده بود.
نخست غنی سازی اورانیوم که پروژه ای حساس است و می تواند غنی سازی از ۵/۳ تا ۹۰ درصد را انجام دهد و دوم تأسیسات آب سنگین هسته ای ایران که قرار است تا ۲۰۰۹ میلادی به فعالیت رسیده و قابلیت تولید ۹کیلوگرم پلاتونیوم در سال را دارد. فیشر تأکید کرد که در هیچ مرحله ای حق ایران مورد پرسش و یا نقض قرار نگرفته اما مهم اعتمادسازی و پاسخ دادن به پرسش های جدی بود.
فیشر درباره بسته پیشنهادی اول اروپا به ایران گفت: تفاوت آن با بسته پیشنهادی ۱+۵ دو بند است و این که فناوری نوین آب سبک ، تمام شرایط تحقیق و پژوهش نیز به ایران واگذار شده است. آنچه وی مورد تأکید قرار می دهد پذیرفتن حق مسلم ایران توسط آمریکایی ها است که آن زمان سه کشور اروپایی به آن نرسیدند. فیشر معتقد است این بزرگترین دستاورد بسته پیشنهادی ۱+۵ است که نباید آن را کوچک شمرد و حالا آمریکا هم حق ایران را به رسمیت شناخته است.فیشر نگرانی های مرتبط با برنامه هسته ای ایران را قابل حل در یک برنامه زمانی دانست و تأکید کرد در یک برنامه همکاری و اعتمادسازی می توان تمامی مشکلات را حل کرد اما با وجود قرارداد ۱۰ ساله برای تأمین سوخت نیروگاه بوشهر که هنوز به کار نیفتاده است، برنامه غنی سازی معنا ندارد. از دید این دیپلمات برجسته، تیم مذاکره کننده ایران همواره مدافع منافع ایران بوده اما مشکل طراحی برنامه فعالیت هسته ای ایران است که یکی باید از فعالیت های موشکی و تسلیحاتی موفق ایران جدا شود و دیگر این که فعالیت های پژوهشی در بستر خود و غنی سازی نیز با اقتضای زمان و کاربرد آن و اعتماد به دست آمده، دنبال شود. فیشر ایران را دارای ملتی بزرگ خواند و کشور را لایق متحدان بزرگ و قوی دانست و هشدار داد راه فعلی که ایران را با شورای امنیت سازمان ملل درگیر می کند، راه صحیح و منطقی نیست چرا که کشور را به شرایط انزوا می برد. دیپلمات آلمانی همکاری های ایران در دور نخست مذاکرات با سه کشور اروپایی را سازنده خواند اما تصریح کرد آنچه اجازه نداد نتیجه ای از آن حاصل شود، سرسختی بر حفظ غنی سازی بود که با طراحی زمانی و برنامه اعتماد سازی اروپا هماهنگ نبود فیشر باور دارد اعتمادسازی در یک برنامه زمانی و مرحله به مرحله قابل دستیابی است و پس از آن می توان حتی در حساس ترین موارد به همکاری رسید.رهبر سابق حزب سبزهای آلمان تأکید کرد اروپا خواهان بهینه سازی روابط ایران با آمریکا است و به هیچ وجه این حرکت را تضعیف موقعیت ایران نمی داند.
یوشکا فیشر تصریح کرد هیچ کشوری به انزوای ایران علاقمند نیست و درباره حق مسلم ایران اعتراضی ندارد. وزیر خارجه سابق آلمان باور دارد در بسته پیشنهادی ۱+۵ امکان تحقیق و پژوهش و توسعه برای ایران حفظ شده و دلیلی ندارد ایران بسته پیشنهادی را مانع حرکت خود بیند. در تصویری که او از همکاری با ایران شرح می دهد، ایران باید در طول یک برنامه زمانی و منطبق بر واقعیت ها، برنامه هسته ای خود را جلو برده و در کنار آن اعتمادسازی کند. وی همکاری ایران و آژانس را مثبت می داند اما باور نیز دارد که پرسش های زیادی هنوز بی پاسخ مانده و اگر پروتکل الحاقی توسط ایران تصویب می شد، بهتر می شد آژانس را به عنوان نقطه مثبت در مذاکرات وارد کرد. یوشکا فیشر باز تأکید دارد هیچ کشوری به دنبال انزوای ایران نیست و اگر کسی فکر کند خروج ایران از ان پی تی کمکی می کند، اشتباه کرده است. فیشر خواهان عدم مواجهه ایران با شورای امنیت است و باور دارد همکاری هسته ای آمریکا با هند نتیجه سیاست اتمی پاکستان برای رسیدن به مسأله ای است که دیر یا زود ایران را نیز ممکن است آزار دهد. اما آمریکا حق ایران را به رسمیت شناخته و دیگر می توان مذاکرات را آغاز کرد.
مشروح این گفت وگو به زودی منتشر می شود.
گفتگو از:کامبیز توانا
